aktualne/terminy

Na „Spěwanje na kachlowej ławce“ běchu minjenu sobotu zajimcy ...

Serbske Nowiny15.10.2019

Na „Spěwanje na kachlowej ławce“ běchu minjenu sobotu zajimcy na Trjebinski Šusterowy statok přeprošeni a su tež mnoholičbnje přichwatali. Organizowała je zarjadowanje tamniša Domowinska skupina ze swojej předsydku Angeliku Balccynej. Podpěrali­ su projekt tohorunja čłonojo spěwneje skupiny Kólesko ze Slepoho. Angelika Balccyna a Juliana Kaulfürstowa čitaštej hosćom zdobom powědki ze Slepjanskich wsow, wo pokładach a mytiskich postawach.

Publikumej na nazymskim koncerće rěč a drastu zbližili

Serbske Nowiny01.10.2019

Byrnjež miłe nazymske wjedro předwčerawšim zawěsće mnohich do přirody wabiło, je w Grodku tójšto ludźi tamniši nazymski koncert wopytało, štož nichtó z nich wobžarował njeje.

Grodk (FAG/SN). Do rjadu lětušich nazymskich koncertow słušeše njedźelu popołdnju tón w Grodku. Do hosćenca „Schweizergarten“ běštej sej Załožba za serbski lud a Grodkowska Domowinska skupina jako organizatoraj hudźbnu a spěwnu skupinu Kólesko přeprosyłoj. Wopytowarjow postrowi tohorunja Grodkowska sprjewina nyksowka Cindy Ahne, kotraž so samo w serbšćinje pospyta.

Dźewjeć wosobow wopřijacu folklornu skupinu Kólesko załožichu lěta 2013. Jeje čłonojo su w starobje 17 do 72 lět. Přerěznje dwanaće razow wob lěto woni na najwšelakorišich zarjadowanjach wustupuja. Hižo dwě lěće do toho běchu towarstwo ze samsnym mjenom załožili, kotrež nawjeduje Hartmut Hančo. 17 čłonow wěnuje so dźensa hłownje Slepjanskej folklorje a rěči. Slepjanšćina njeje jenož hłowny wobstatk programa folklorneje skupiny, tež z najwšelakorišimi publikacijemi spytaja ju zachować. Tydźenske zwučowanja kulturneho cyłka nawjeduje Gerald Schön.

Na koncerće w Grodku předstaji Elvira Rathnerowa wšelaku narodnu drastu jednotliwych čłonkow. Při tym wobsteji wjele małych rozdźělow, na kotrež dyrbja hotowarniče kedźbować. Z wjele zajimawostkami wo serbskej spěwnej literaturje Slepjanskeho regiona wjedźeše Juliana Kaulfürstowa po programje. Za hudźbne a spěwne poskićenja Kóleska je so publikum z wulkim aplawsom dźakował. Sobudźěłaćerka Załožby za serbski lud Sylke Laubensteinowa-Polencojc a předsydka Grodkowskeje Domowinskeje skupiny Petra Koarkowa činještej to z kwětkami. Po programje zajimowachu so mnozy za knihu wo drasće, spěwach a powědkach Slepjanskeje kónčiny kaž tež za wosebitu protyku. Wobě bě Slepjanske towarstwo wudało a poskićeše jej wopytowarjam na předań.

 

Zrowastanjenje wjesele wozjewjeć

Serbske Nowiny - Předźenak18. April 2019

Tradicija jutrowneho spěwanja w Slepjanskej wosadźe přez młodu generaciju dale žiwa

Rano w pjećich, krótko do switanja, hromadźa so wone w Slepjanskej cyrkwi. Žony a holcy w połžarowanskej drasće ewangelskich Serbow wokoło Slepoho wozjewjeja symbolisce při spěwarskich ławkach wjesołe poselstwo wo zrowastanjenju Jezusa Chry­stusa. Spěwaja stajnje zaso kěrluše, jutrowne pěsnje wo zrowastanjenju w slepjanšćinje kaž „Na prěnim dnju po so­boće“. „Narodna drasta dyrbi trjechić. K tomu słušeja zelena suknja, běły šórcuch, tołsta čorna kapa, zelena hawba, běły čěpc, lapa – čorne wołmjane rubiško – a čorny štryntušk jako znamjo žarowanja w póstnym času. Je to přez lětstotki daledawana typiska połžarowanska drasta pola nas w Slepjanskej wosadźe“, wuswětla­ Elvira Rathnerowa, čłonka tamnišeho towarstwa Kólesko. Wot lěta 2014 towarstwo tradiciju jutrowneho spěwanja pěstuje.

„Hdy je nałožk docyła nastał, njehodźi so jasnje dopokazać“, praji předsyda Kóleska­ Hartmut Hančo. „Woprawdźitosć pak je: Jutrowne spěwanje pochadźa z časa wobchodźenja polow a zahonow. Dźěše wo wobkročenje a wottykanje polow. K prěnjemu pisomnemu dopokazej zapołoženja hranicow zahonow w Slepjanskej wosadźe dóńdźe 1864 we wobłuku regulacije knježich a burskich wobsydstwow mjez wobsedźerjom Mužakowa a burami ze Slepoho.“

Spěwanje, tak Hartmut Hančo wu­zběhnje, njecharakterizuje jenož jutry, ale cyłe cyrkwinske lěto. K mnohim přiležnosćam su młode holcy spěwali. „To započa so z póstnym časom, dźěše z jutrami dale a sahaše hač do nazymy k přazy“, Elvira Rathnerowa rozłožuje. „Ke kwasam, při pólnym dźěle, wo­žně, ale tež při žarowanskich padach bu spěwane.“ W spěwanju je něšto hłuboke nabožne a zwjazowace. Wo tym swědči tež tradicija jutrowneho spěwanja. Matej Handrik, wot lěta 1892 do 1934 farar w Slepom, bě wokoło lěta 1900 wo tym pisał. Z 18 lětami, tak wón notěrowaše, přistupichu młode žony spěwnemu zhromadźenstwu wsy a je z 28 lětami zaso wopušćichu. Štóž bě „nječestny“ – měješe na přikład njemandźelske dźěćo – njesmědźeše sobu spěwać. We wšěch wsach wosady bě nałožk jutrowneho spěwanja kruće zakótwjeny. Mějachu krute čary a dokładnje postajeny wotběh pěsnjow. Wot połnocy hač do zažneho ranja spěwachu młode žony před kóždym domom. Při spěwarskich ławkach na kóncu pozastachu. Tam je so jutrowne spěwanje tradicionelnje zakónčiło. „Kóžda wjes měješe swójske spěwarske ławki“, Hartmut Hančo powěda. „Jenož w Slepom mějachu – wulkosće sydlišća dla – dwě małej a dwě wjetšej skupinje. Kóždu skupinu nawjedowaše kantorka. To bě ta žona, kotraž móžeše najlěpje spěwać, kantorić a je teksty wěsće wob­knježiła.“ Hač do 1956 – z přestawkami we wójnskich a powójnskich lětach – bě nałožk jutrowneho spěwanja w Slepom žiwy. Wobydlerjo so stajnje na nje wje­selachu. „Při tych domach, hdźež so ‚wjesoły podawk‘ připowědowaše, su něšto wjac spěwali. W tych, hdźež mějachu ­žarowanske pady, njezanjesechu žane haleluja. Tak je to farar Handrik wobswědčił.“

W Rownom su nałožk 1993 wožiwili. Iniciatiwa wuchadźeše tehdy wot wučerki na wuměnku Lenki Nowakoweje. Z třinaće žonami bě wona w nowembru 1990 skupinu Slepjanske kantorki załožiła. Wot 1993 hajachu wone kóždolětnje nałožk jutrowneho spěwanja. Před něhdźe dwaceći domami w Slepom a Rownom wone w jutrownej nocy spěwachu. Krótko po doklinčenju poslednich zwukow cyrkwinych zwonow započachu wone pola Karla-Heinza Lejnika. Rano zahe zakónčichu spěwanje w Rownom při spěwarskich ławkach. Slědowaše stajnje swjećenje zrowastanjenja w Rownjanskej kěrchowskej kapałce. ­„Jutrowne spěwanje je žiwy ewangelski nałožk. Z jutrownymi pěsnjemi a kěrlušemi w slepjanskej narěči wozjewjamy po­selstwo wo ‚woprawdźitym zrowastanjenju Jezusa Chrystusa‘“, měni Gertrud Hermašowa z Rownoho, sobuzałožerka Slepjanskich kantorkow a hač do dźensnišeho aktiwna jutrowna spěwarka. Zhromadnje z Elviru Rathnerowej stara so wona wo składowanje Slepjanskeje narodneje drasty a jeje hotowanje k jutrownemu spěwanju.

Gertrud Hermašowa znaje nałožk hižo wot časa dźěćatstwa. Z pjeć lětami bě jako holčka jutrownym spěwarkam při woknje stejo připosłuchała. To je sej hłuboko do pomjatka zaryła. „Tehdy spěwachu holcy před kóždej chěžku. Sobu spěwali su holcy-konfirmandki hač k žonam krótko do kwasa“, wona powěda. Na dobre wurjekowanje, wěstotu w melodiji a wěstotu we wustupowanju su Slepjanske kantorki stajnje wulku wažnosć kładli. Dźensa skupina bohužel wjace njewobsteji. 2013 dyrbješe jutrowne spěwanje chorosće a kruteje zymy dla wupadnyć. „2014 běchu jenož hišće štyri kantorki, kotrež móžachu jutrowne spěwanje přewjesć. Naše towarstwo Kólesko je so jim z třomi dalšimi žonami přidružiło“, dopomina so Elvira Rathnerowa. W lěće 2015 su nimo dorosćenych z Kimberly Stuckasec, Rebeccu Friemelec, Annu Bertonec a Rebeccu Rathnerec prěni raz tež štyri konfirmandki sobu spěwali. Fararka Jadwiga Malinkowa je zwisk k młodostnym nawjazała. „Po tym zwěsćich, zo dyrbimy něšto změnić, dyrbi-li nałožk žiwy a tež młodej generaciji atraktiwny wostać.“ 2016 njebě žane jutrowne spěwanje. Lěto na to pospytachu nowy spočatk.

Jutrowničku rano w pjećich, krótko do switanja, so tehdy jutrowne spěwarki direktnje při Slepjanskej cyrkwi zetkachu. Tam, hdźež stejachu něhdy spěwarske ławki, spěwachu wone tam nětko jednu hodźinu intensiwnje jutrowne pěsnje a kěrluše wo zrowastanjenju. Z Rebeccu Rathnerec ze Slepoho, Johannu Klaukec z Dźěwina (Groß Düben) a Leonie Wendelec z Rownoho běchu znowa tři młodostne mjez nimi. „Tónle nowy spočatk – na jednu hodźinu wobmjezowany – bě so poradźił. Wón je nas jara hnuł. Po jutrownym spěwanju wobdźělichmy so w Rownjanskej kapałce na swjedźenju zrowastanjenja“, rozprawja Elvira Rathnerowa. Loni běchu mjenowane tři młodostne znowa pódla. Z Lauru Bertonec ze Slepoho přidruži so jim samo dalša šulerka. „Žro nałožka – wo­zjewjeć poselstwo zrowastanjenja – wostanje zachowane. Z hodźinskim spě­wanjom při cyrkwi móža tež zajimcy ­jutrowne spěwanje dožiwić.“ Elvira Rath­nerowa podšmórnje: „Njeje pak to žadyn zjawny wustup. Nałožk wostanje ćicha nutrnosć wozjewjenja dobreho poselstwa wo zrowastaću. Moje wutrobne přeće je, zo my dorosćene zhromadnje z předkonfirmandkami nałožk lěto wob lěto dale hajimy. Tak wjedźemy młodostne k tradiciji. Jutrowne spěwanje ma za nje česć a dostojnosć być.“ Hišće lětsa chce towarstwo Kólesko zhromadnje ze Slepjanskej ewangelskej wosadu spěwarske z kěrlušemi wudać. Wobsahować maja wone něhdźe 50 kěrlušow, mjez druhim tež 15 póstnych a jutrownych, kotrež móža žony potom jutry rano při Slepjanskej cyrkwi zanošować.

Fararka Jadwiga Malinkowa podpěruje prócowanje, tradiciju dale wjesć. „Hdyž rano cyle zahe, hdyž je hišće ćma, hłosy jutrownych spěwarkow słyšu, so za mnje jutry započinaja. Tón dźeń je połny bohosłužbow a zetkanjow, ale nutrnosć jutrownych spěwarkow je mi najrjeńše wozjewjenje jutrowneho poselstwa, je swjatočne a hnujace“, Jadwiga Malinkowa podšmórnje. „Wjeselu so, zo so kóžde lěto tež někotre młode holcy za to horja. Tak wuknu wone zdobom serbske kěrluše swojich wowkow, a tak tradiciju dale pěstuja.“

Andreas Kirschke

Dźěćetko a jeho spomóžne žohnowanje nazhonić

Katolski Posoł02.12.2018

Nowa kniha „Gładźarnica – Slěpjańska burska drasta – Dźěćetko“ wotkrywa nabožnu a narodnu bohatosć

Z wulkim dobytkom a połny hłubokich zaćišćow čitach a wobhladach sej njedawno wušłu knihu pod titulom „Gładźarnica – Slěpjańska burska drasta – Dźěćetko“ (w knize samej pod titulom: „Gładźarnica – Dźěćetka Slěpjańskeje wósady“; gładźarnica woznamjenja hotowarniča). Wudata je kniha wot towarstwa Kólesko z.t. Teksty spisała a fota wuběrała je Elvira Rathner. Lektorka je Juliana Kaulfürstowa.

Wotpohladane je, wudać rjad knihow wo Slepjanskej burskej drasće. Nětko wušła prěnja kniha wěnuje so dźěćetku. Je spisana w němskej rěči a wobsahuje wšitke charakteristiske pomjenowanja w slepjanšćinje. Mnohe barbne a informatiwne fota wobohaćeja wobsah na wožiwjace wašnje. Wopisuja so stawizny, nabožny a serbsko-slepjanski wobsah, symbolika, jednotliwe dźěle drasty a postupowanje při zdrasćenju. Wosebje zajimawe su wšelakorosće dźěćetka w kóždej z wosom wsow. Kóžda ma dźě „swoje“ dźěćetko.

Wšo ma swój wuznam. Na přikład čitaš w knize, zo spožča prut žiwjenje a žohnowanje. Wón njesłuži potajkim chłostanju. Tež Bože dźěćo, kotrež k dźěćom přińdźe, njechłosta.

Mje je kniha sylnje jimała. Wosebje wjeseli mje, zo wotkrywaja sej domoródni w dźensnišich dnjach znowa bohatosć swojeho nabožneho a narodneho žiwjenja. Su přežiwili ponižace a wothódnoćace časy. Nimo wudobywanja brunicy je tež wliw z časa knježaceje ateistiskeje ideologije swoje zahubne wuskutki zawostajił. Nadźijam so a přeju ludźom w Slepjanskej kónčinje dale tajki entuziazm, dale a wjac zajimcow za jich regionalne bohatstwo. Wosebje dźěćetko je jako potajne a žohnowace byće wupjelnjene z pozitiwnym wliwom na čłowjekow. W nim zjednoća so naše bytostne čłowječe prašenja a žadosće z wěru, nadźiju a lubosću.

Jeli chceš křižerjow z jich pokojacym a wuswobodźacym poselstwom dožiwić, to dyrbiš jutry do katolskich serbskich wosadow jěć. Jeli chceš dźěćetko a jeho spomóžne žoh- nowanje nazhonić, da dyrbiš w adwenće do ewangelskich Slepjanskich wsow jěć. Pytajće składnosć – a namakaće ju. Njedajće so wot trochu dalšeho puća wottrašić. Přeju našim Slepjanskim sotram a bratram dale Bože žohnowanje při jich wutrajnym prócowanju našemu zhromadnemu Bohu k česći a Serbam, haj, wšěm čłowjekam k spomóženju.

Stani Brězan, Kopšin

Pósłanc zboža a strowoty

Serbske Nowiny26.11.2018

Na mnohich adwentnych zarjadowanjach budźe přichodne tydźenje zaso Slepjanske dźěćetko po puću. W nowej knize su nětko wšitke nadrobnosće wo nim zezběrane.

Slepo (AK/SN). Prěni raz su dźěćetka z wosom wsow Slepjanskeje wosady w knižnej formje za přichodne generacije wopisane a dokumentowane. Towarstwo Kólesko je knihu pod titulom „Gładźarnica – Dźěćetka Slěpjańskeje wósady“ wudało. Za nju běchu wjelelětne rešerše trěbne. „Slědźenja wjedźechu do Budyskeho Serbskeho muzeja, do měšćanskeho muzeja, do Serbskeho instituta, do Berlinskeho Muzeja za europsku ludowu kulturu a do priwatnych archiwow“, rjekny Hartmut Hančo, předsyda towarstwa Kólesko, minjeny pjatk na knižnej premjerje w Slepjanskej cyrkwi.

Elvira Rathner je teksty spisała a fota wupytała. Juliana Kaulfürstowa jako lektorka, Jörg Tausch jako wuhotowar titulneho wobraza, Karsten Nitsch jako fotograf a Gerald Schön jako zamołwity za wuhotowanje a sadźbu su projekt podpěrali. Hesło „Gładźarnica“ wuzběhuje wulki podźěl hotowarničow. Spěchowała je knihu załožba Doma w Slepom, Rownom a Mułkecach. Nadrobnje wopisuje Rathner jednotliwe dźěle drasty a kak je hotowarniča woblěka. „Wo tym je jenož mało historiskich fotow zachowanych.“ Najstarši znaty wobraz Slepjanskeho dźěćetka na farskej zahrodźe pochadźa z lěta 1890. Fotograf je njeznaty. Dźensa wopytuje dźěćetko w adwenće dźěći runje tak kaž seniorow a wobradźa jim Bože žo- hnowanje, zbožo a strowotu.

„Z dobrym wuběrom słowow a wobrazow je so Elvirje Rathner poradźiło, zhromadnosć a nutřkownu zwjazanosć wobydlerjow wšitkich wsow našeje wosady w jich zhromadnych korjenjach a tradicijach wopisać“, podšmórny Slepjanski wjesny předstejićer Wolfgang Goldstein w lawdaciji. „Nadrobne wopisanje jednotliwych dźělow dźěćetkow drje je dotal jónkrótne.“ Nimo toho je awtorka nowostki drastu za wšitke wosom dźěćetkow – za Slepo, Trjebin, Trjebink, Brězowku, Dźěwin, Rowno, Mułkecy a Miłoraz – sama šiła. „Za mnje je kniha měznik při zachowanju Slepjanskeho namrěwstwa. Přetož runje w Slepjanskej wosadźe su wěra a serbske tradicije hač do dźensnišeho wusko zwjazane“, praji fararka Jadwiga Malinkowa.

Knihu za 25 eurow dóstanu zajimcy w Slepjanskim Serbskim kulturnym centrumje, w Smolerjec kniharni, w Choćebuskej Lodce a pola towarstwa Kólesko.